Xaashiyaha Talooyinka U-doodista ee soo socda waxaa loola jeedaa inay kaa caawiyaan inaad u dhex marato nidaamka adeegga waxbarashada ilmahaaga, qofka aad jeceshahay, ama qofka kale ee naafada ah ee hoos yimaada daryeelkaaga. Fadlan balaadhi qayb kasta oo hoose si aad wax badan uga ogaato mawduuc kasta. Waxa kale oo aad soo dejisan kartaa PDF xaashi kasta oo tilmaan ah oo ku taal qaybta sare ee qayb kasta.
Ku arag boggan Ingiriisi: English Advocacy Tip Sheets
Ku arag boggan Isbaanishka: Guías de Consejos Sobre Defensa
Xaashida 1 - Aad ee Talooyinka U-Doodista
Halkan ka daawo PDF macluumaadkan: https://www.disabilityrightsohio.org/assets/documents/som_tip-sheet-1-how-do-i-get-special-education-for-my-child.pdf
XAASHIDA 1-AAD EE TALOOYINKA U-DOODISTA
SIDEEN WAXBARASHADA QAASKA AH UGU HELI KARAA ILMAHAYGA?
I. TALLAABADA KOOWAAD: QIIMEYN
Dugsigu waa inuu sameeyaa qiimeyn bilow ah (mararka qaarkood loo yaqaan qiimaynta
dhowr arimood (multi-factored evaluation, MFE)) si loo go'aamiyo u-qalmitaanka
barnaamijka waxbarashada la shakhsiyeeyay (individualized education program, IEP).
Talo: In kasta oo dugsigu leeyahay waajibaad sugan (child find) si uu u ogaado oo u
qiimeeyo carruurta, kula tali waalidka inuu codsiga qoraal ku soo qoro. Tani waxay
gacan ka geysaneysaa sameynta waqtiyo/jadwal.
Qiimaynta hore waa in la sameeyaa haddii dugsigu hayo sabab looga shakiyo in ilmuhu qabonaafonimo oo uu u baahan yahay waxbarasho qaas ah.
Talo: Ohio waxay ogolaataa jawaabo ku aadan habka faragelinta. Tani waxay u
ogolaanaysaa dugsigu inuu fasalka dhexdiisa ka hirgeliyo qabatimyo aan rasmi ahayn
ka hor inta aan la samayn qiimaynta bilowga ah. Kula tali waalidiinta inay fiiro dheer u
yeeshaan habkan aan dib u dhigi karin wakhtiyada qiimaynta rasmiga ah ee dheeriga
ah haddii uu waalidku codsado.
Dugsiga qasab ku ma aha inuu sameeyo qiimaynta bilowga ah haddii aanu ka shakin in
ilmuhu naafonimo qabo.
Talo: Dugsigu waa inuu siiyaa waalidka ogaysiis hordhac ah oo qoraal ah (PR-01) 30
maalmood gudahooda laga bilaabo xiliga codsiga waalidka ee ku aadan qiimaynta haddii
uu diido inuu qiimeeyo maadaama uusan ka shakisneyn naafonimo.
Talo: Ka codso dugsiga inuu sidoo kale go'aamiyo in ilmuhu u qalmo Qorshaha 504
kaas oo bixin kara adeegyada waxbarashada qaaska ah iyo qabatimyo/beddelaadyo.
Qiimaynta bilowga ah waa in lagu sameeyaa 60 maalmood gudahooda laga bilaabo xiliga
ogolaanshaha waalidka ee ku aadan qiimaynta.
II. TALLAABADA LABAAD: GO'AAMI U-QALMITAANKA
Kooxda qiimaynta ayaa la kulmayo waalidka si ay ugala hadlaan natiijada qiimaynta.
Natiijooyinka qiimaynta ayaa lagu ururinayaa dukumeenti la yidhaahdo warbixinta kooxda
qiimaynta (evaluation team report, ETR).
ETR waxay qeexaysaa awoodaha iyo baahiyada ilmaha waxayna noqotaa aasaaska go'aaminta kooxda in ilmuhu u qalmo waxbarashada qaaska ah marka la eego mid ka mid ah qaybaha uqalmitaanka iyo in kale (tusaale, naafonimo waxbarasho oo gaar ah (SLD), dhibaatooyinka kale ee maqalka (OHI), autism, iwm.).
Haddii la ogaado in ilmuhu aanu u qalmin, waalidku waxay raadsan karaan qiimayn waxbarasho oo madaxabanaan (independent educational evaluation, IEE) iyadoo kharashka ay bixinayso degmada dugsiga, ama waxay raadsan karaan xal.
Haddii ilmuhu u qalmo, tallaabada xigta waa sameynta IEP.
Xaashida 2 - Aad ee Talooyinka U-Doodista
Halkan ka daawo PDF macluumaadkan: https://www.disabilityrightsohio.org/assets/documents/som_tip-sheet-2-what-do-i-do-if-my-school-wont-follow-my-childs-iep-504-plan.pdf
XAASHIDA 2-AAD EE TALOOYINKA U-DOODISTA
MAXAAN SAMEEYAA HADDII DUGSIGAYGU RAACI WAAYO QORSHAHA
IEP/504 EE ILMAHAYGA?
I. TALLAABADA KOOWAAD: FAHAM WAXA QORSHAHA KU JIRA
Hel nuqulka qorshaha oo si taxadar leh u akhri. Dugsiga wuxuu mas'uul ka yahay kaliya
bixinta waxa qorshaha ku jira.
Talo: Ka shaqee inaad xaqiijiso in qorshuhu u qoran yahay si cad/waadax ah oo biyo kama dhibcaan ah. Tusaale ahaan, daaweynta/dabiibinta jireed waxaa lagu bixin karaa siyaabo kala duwan, oo ay ku jiraan mid-mid, goobaha kooxaha yaryar, gudaha fasalka, ama qolka dabiibinta. Xaqiiji in qorshuhu uu si fahfaahsan u sheegayo waxa la rabo in la bixiyo.
II. TALLAABADA LABAAD: LA HADAL QOFKA SAXDA AH
La xidhiidh macalinka/shaqaalaha masuulka ka ah qaybta qorshaha ee aan la raaci haynin oo kala hadal iyaga. Isku day inaad shaqaalaha ka mas'uulka ah kala shaqeyso xeelad lagu hirgelinayo qorshaha.
Talo: Ku dar qaab lagu cabbirayo in qorshaha la raacayo iyo in kale. Tani waxa ka mid
noqon kara warbixino joogto ah oo la siiyo waalidka oo ku saabsan horumarka ama
bixinta adeega, ama nidaamyada xog ururinta ee beegsiga ah.
III. TALLAABADA SADDEXAAD: CODSO KULAN
Marka arrimaha aan lagu xallin karin wadahadalo aan rasmi ahayn oo lala yeesho shaqaalaha dugsiga, codso kulanka kooxda IEP ama 504. Dhammaan shaqaalaha lagama maarmaanka u ah xallinta arrinta waa inay ka soo qaybgalaan kulanka.
Talo: Waxaad codsan kartaa kulan xitaa haddii aad horey u yeelatay kulanka IEP intii
lagu gudajiray sanadka. Inta kulankan lagu jira, waxaad adeegyo ku dari kartaa IEP
ama waxaad bedeli kartaa luuqad aan caddayn.
Haddii dugsigaagu ka jawaabi waayo codsigaaga kulanka ama uu diido inuu ku siiyo kulan,
waa inaad codsiga qoraal ku qortaa. Laba toddobaad ayaa guud ahaan ah wakhti macquul ah oo dugsigu kaga soo jawaabi karo warqadaada. Haddii kulan aan wali la bixin, waa inaad la xiriirtaa Waaxda Waxbarashada ee Ohio (Ohio Department of Education, ODE) oo aad codsataa in shaqaalaha ODE ay u soo wacaan dugsigaaga iyagoo ku matalayo si ay kaaga caawiyaan inaad kulan hesho.
Talo: La xidhiidh isku-duwaha waxbarashada qaaska ah ama agaasimaha degmadaada
si aad u codsato kulan. Xafiiska guddiga dugsigaaga ayaa kuu sheegi kara cidda isku
dubbarida waxbarashada qaaska ah ee degmada dugsigaaga.
Isbedelka lagu sameynayo qorshaha ee lagu heshiiyey waa in lagu qoraa qorshaha. Haddii
dugsigu ku qanci waayo beddelka aad codsatay, waa inaad taageero u raadsataa taladaada/codsigaaga.
Xaashida 3 - Aad ee Talooyinka U-Doodista
Halkan ka daawo PDF macluumaadkan: https://www.disabilityrightsohio.org/assets/documents/som_tip-sheet-3-what-can-i-do-if-my-child-needs-more-services.pdf
XAASHIDA 3-AAD EE TALOOYINKA U-DOODISTA
MAXAAN SAMAYN KARAA HADDII ILMAHAYGU U BAAHAN YAHAY ADEEGYO DHEERI AH?
I. TALLAABADA KOOWAAD: CODSO ADEEGGA
La xidhiidh iskuduwahaaga waxbarashada qaaska ah. Kala hadal isku duwaha waxbarashada qaaska ah ee dugsigaaga. Ka codso isku-duwaha inuu kaa caawiyo habka lagu go'aaminayo in adeeg lagama maarmaan u yahay ilmahaaga iyo in kale. Habka waxaa ku jiri doona go'aaminta in adeeggu uu lagama maarmaan u yahay imtixaan ama qiimeyn iyo in kale, in kulanka IEP looga hadlo baahida cunugaada u qaba adeegga, iyo in adeegga lagu qoro IEP.
Talo: Haddii isku-duwahaaga waxbarashada qaaska ah uu ka soo jawaabi waayo codsigaaga, dir warqad dabagal ah oo aad ku codsanaysa kulanka IEP/504 si looga hadlo adeegyada ilmahaaga.
II. TALLAABADA LABAAD: TAAGEER CODSIGAAGA
U sheeg in dugsigu qiimeeyo in adeeg gaar ahi lagama maarmaan yahay iyo in kale.
Degmada dugsigaaga waxaa looga baahan yahay inay go'aamiso baahida ilmahaaga u qaba adeegyada waxbarashada qaaska ah. Haddii dugsigaagu aanu hore ugu sameyn ilmahaaga qiimayn ku aadan adeega aad rabto, codso in ilmahaaga la qiimeeyo.
Go'aami in qiimayn faahfaahin dheeri ah leh ay lagama maarmaan tahay iyo in kale.
Waxa laga yaabaa in aad dhakhtarka ilmahaaga ama ilo kale ka heshid macluumaad
sheegayo in qiimaynta ilmahaagu ay u baahan tahay in lagu daro macluumaad uusan
caadiyan dugsigu qiimayn. Xaqiiji in kooxdu ay wax ka qabato qiimayn aad u faahfaahsan,
haddii loo baahdo.
Sii dugsiga macluumaad ka socda qiimeeyayaal madaxbannaan. Dugsigaagu waa inuu
tixgeliyo macluumaad kasta oo aad bixin karto kaasoo taageeraya codsigaaga ku aadan
adeegga. Tusaalooyinka macluumaadka noocaan ah waxaa ka mid noqon kara qiimeyn ka
timid daaweeyaha/dabiibiyaha hadalka ee gaarka ah taasi oo ku talinaysa in dabiibinta
hadalka lagu sameeyo dugsiga, ama warqad uu dhakhtar soo qoray oo farayso in
adeegyada dabiibinta jireed lagu bixiyo dugsiga.
Talo: Adeegyada dugsiga la xidhiidha waa in la bixiyaa kaliya haddii ay lagama
maarmaan u yihiin in ilmahaagu uu ka faa'iidaysto waxbarashadiisa oo uu helo FAPE.
Qiimeeyuhu waa inuu tani tixgeliyo marka uu soo jeedinayo talooyinka ku aadan
adeegyada lagu bixiyo goobta dugsiga.
Ka codso dabiibiyahaaga/qiimeeyaha gaarka ah inuu la xiriiro dugsigaaga. Ka codso
dabiibiyaha ama qiimeeyaha gaarka ah ee ilmahaaga inuu la xiriiro dugsigaaga si aad
ugala hadasho wixii tallooyin ah. Waxaa qancin weyn leh in qofka soo jeedinaya tallada uu
la hadlo dugsigaaga beddelkii uu hadal la’aan dugsigaaga u diri lahaa talooyinka
qiimaynta.
III. TALLAABADA SADDEXAAD: KULAN
Jadwalee kulan kooxeed si aad dib ugu eegtaan macluumaadka qiimeynta, u go'aamisaan
in adeegyo dheeri ah ay lagama maarmaan yihiin iyo in kale, oo aad waxa uga beddeshaan qorshaha qoran.